Dobór i selekcja do szkolenia początkowego w karate na przykładzie KKT Wałcz

            Przez dobór rozumiemy takie postępowanie, które umożliwia wyłonienie spośród osobników w odpowiednim wieku jednostek najbardziej utalentowanych, oraz rokujących taki rozwój cech i właściwości, który zapewni w przyszłości osiągnięcie wysokiego poziomu sportowego. Aby prawidłowo realizować dobór do sportu należy systemowo wytworzyć wśród dzieci i młodzieży klimat zainteresowania sportem. Można to osiągnąć poprzez:

·         Rozwijanie działalności uświadamiająco - promocyjnej, celem której jest kształtowanie zainteresowań sportowych oraz zdrowotnych sportu.

·         Upowszechnianie wiedzy o różnych dyscyplinach sportu i wzorach uczestnictwa w nich. Dzieci mogą się w ten sposób zainteresować konkretną formą ruchu, poznać ogólne zagadnienia treningu sportowego a przede wszystkim wymagania stawiane przez rozmaite dyscypliny i konkurencje.

·         Określenie wstępnej przydatność danego osobnika do uprawiania sportu.

·         Wskazywanie kandydatom dyscypliny, do których są szczególnie predysponowani.

Działania takie stanowią ledwie początek drogi w poszukiwaniu tych jednostek, które w przyszłości spełnią wymagania stawiane przez sport wyczynowy lub sport profesjonalny. Niestety jako instruktorzy/trenerzy karate w większości nie mamy wpływu na powyższe elementy systemowe. Szukając kandydatów do szkolenia karate można m.in. podejmować następujące działania:

• Utrzymywanie kontaktów z nauczycielami wychowania fizycznego w szkołach, którzy mają lepszy i stały kontakt z uczniami przez co lepiej się orientują., którzy z uczniów wykazują wysoką sprawność ogólną i zainteresowanie sportem.
• Obserwowanie zawodów szkolnych lub tzw. podwórkowych i zachęcanie wyróżniających się jednostek do podjęcia treningu sportowego w klubach sportowych. Można także w klubie zorganizować takie podwórkowe zawody z takim zestawem ćwiczeń, które każdy będzie mógł wykonać i które pozwolą nam na wyłonienie jednostek o ponadprzeciętnej sprawności fizycznej do późniejszego szkolenia. /obecnie w PZKarate pracuje się nad projektem cyklu wakacyjnych zawodów karate które w postaci „toru przeszkód” będą realizowane w środowisku wiejskim/. Ogłaszanie w środkach masowego przekazu o naborze do grup szkolenia sportowego, z podaniem wymaganego wieku i orientacyjnych warunków fizycznych. Niestety ten najczęściej stosowany sposób naboru często nie spełnia już swojej funkcji /wyjątek stanowią dyscypliny atrakcyjne medialnie: np. po zdobyciu w siatkówce kobiet drugiego złotego medalu ME kluby siatkarskie przeżywały prawdziwe oblężenie ponieważ każda dziewczynka chciała być jednym ze „złotek”/.
• Organizowanie imprez sportowych o charakterze masowym i popularyzatorskim np. pokazy, gale sztuk walki, prelekcje z pokazami multimedialnymi itp. Dobrym elementem „marketingu” w doborze jest połączenie w/w imprez z naborem do grup początkujących. Jednak najlepsze rezultaty można osiągnąć w przypadku organizowania pokazów oraz kolportowaniu informacji o naborze podczas inauguracji roku szkolnego w poszczególnych szkołach. Podstawowym problemem w wieku wczesnoszkolnym jest zainteresowanie nie tyle dzieci uprawianiem karate co ich rodziców bowiem to oni decydują w praktyce o zapisaniu dziecka na konkretne zajęcia sportowe. Oczywiście jeśli dziecko będzie niechętne uczęszczaniu na zajęcia karate nie osiągniemy z nim zadowalających rezultatów szkoleniowych.

Selekcja – jest procesem dynamicznym i kierowanym, który prowadzi do wyboru jednostek /spośród/ ćwiczących posiadających optymalne z punktu widzenia konkretnej dyscypliny warunki morfologiczne, psychiczne i sprawnościowe do osiągnięcia w przyszłości wybitnych wyników sportowych. Wyróżniamy kilka rodzajów selekcji:

·         Spontaniczną (czyli, naturalną) – w tym przypadku przyjmuje się do grup szkoleniowych wszystkich zainteresowanych, przy założeniu że cześć z nich dobrowolnie zrezygnuje zaś niektórzy zniechęcą się brakiem zadowalających postępów. Literatura przedmiotu podaje, że ten rodzaj selekcji ma uzasadnienie w przypadku dużej grupy utalentowanych i zainteresowanych daną dyscypliną kandydatów, przy odpowiednim materialnym i kadrowym zabezpieczeniu szkolenia.  Głównie z taką selekcją mamy do czynienia w grupach karate, jednakże powód przyjmowania wszystkich zainteresowanych do grupy początkującej jest często zupełnie inny. Wielu instruktorów karate pobierając wynagrodzenie za prowadzone szkolenie nigdy nie stworzyłoby grupy gdyby nie przyjmowali wszystkich chętnych. Ponadto jako dyscyplina młoda, o nie ugruntowanej pozycji karate podatne jest na wiele „chorób wieku dziecięcego”. Jedną z nich jest bez wątpienia nieprofesjonalny sposób kwalifikacji. Nabory prowadzone są w klubach zwykle 2 razy w roku /we wrześniu i w marcu/. Nie ma możliwości zebrania grupy zainteresowanej uprawianiem karate o homogenicznym składzie wiekowym. Nie realizuje się także testów sprawności ogólnej, które pozwoliłyby na przyjęcie do klubu młodzieży uzdolnionej sportowo. W praktyce przyjmuje się wszystkich, którzy chcą ćwiczyć. Jednakże w niektórych klubach karate sytuacja wygląda jeszcze gorzej ponieważ prowadzi się tzw. nabór ciągły, który nie daje szansy na sformowanie jakiejkolwiek grupy. Oczywiście kłopoty te dotyczą nie tylko naszej dyscypliny i związane są z ogółem przemian cywilizacyjnych w których dzieci przedkładają zajęcia o charakterze ludycznym /zabawowym/ ponad zajęcia wymagające wysiłku, systematycznej pracy i konsekwencji. Pozycja karate jest jednak szczególnie trudna ponieważ w naszej dyscyplinie, która pozostaje sportem nie olimpijskim nie możemy liczyć reklamę w mediach ze względu na brak zainteresowania ze strony dziennikarzy. Chociaż sukcesy polskiego karate na arenie międzynarodowej są imponujące to jednak karate należy do dyscyplin mało zrozumiałych dla przeciętnego widza a przede wszystkim mało medialnych. Stąd niskie zainteresowanie sponsorów a w konsekwencji dziennikarzy.

• Intuicyjna (czyli, „na nosa”)– realizowana szczególnie przez doświadczonych instruktorów i trenerów, którzy na podstawie posiadanych wiadomości fachowych, wieloletniego doświadczenia oraz praktyki znając specyfikę danej dyscypliny czy konkurencji potrafią „wyczuć” którzy z trenujących mogą osiągnąć sukces sportowy. Wadą tego systemu jest subiektywizm prowadzącego, jednak dla poprawienia obiektywności metoda ta powinna być intersubiektywnie kontrolowalna,  czyli oceny zawodnika powinno dokonywać kilku trenerów równolegle.

• Kierowana (czyli, utworzenie „teamu”) – polega na ograniczeniu liczby jednostek rozpoczynających trening, przy niezmiennej liczbie tych, którzy osiągną wysokie wyniki. U podstaw tej metody leży przekonanie, że model mistrza należy jak najszybciej wprowadzać i realizować w szkoleniu. Prowadząc je z ograniczoną ilością jednostek dąży się do realizacji cech wiodących tego modelu.  Przykładem takiej selekcji jest utworzenie w Wałczu na bazie SMS-u grupy wioślarek, które poddano takiej selekcji. Wąskiej 12 – osobowej grupie zaoferowano szkolnie na specjalnych warunkach, zawodniczki otrzymały stypendia finansowe, podpisały zgodę na reprezentowanie wałeckiego klubu, który specjalnie dla nich utworzono zaś po ukończeniu przez nie SMS-u specjalnie dla nich powołano w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej kierunek studiów wychowanie fizyczne, aby zatrzymać je w Wałczu. Celem szkoleniowym tej grupy jest start na olimpiadzie w Pekinie. Zważywszy na obserwowaną progresję wyników sportowych oraz środki jakie inwestuje się w tę grupę osiągnięcie tego celu jest bardzo prawdopodobne. Ten rodzaj selekcji oparty jest na wynikach badań antropologii, fizjologii, psychologii, medycyny, teorii sportu i innych nauk, które wskazują możliwość rozpoznania i przewidywania rozwoju cech będących podstawą uzyskania wysokich wyników. W selekcji kierowanej można wyróżnić kilka etapów:

1.Preselekcja – wszechstronna obserwacja dzieci już w najmłodszym wieku (przed rozpoczęciem szkolenia). W karate to grupa osobników w wieku 7-9 lat, uczęszczających do szkoły podstawowej, kategoria wiekowa: dzieci

2.Selekcja wstępna – kierowanie dzieci do wszechstronnego szkolenia, poszukiwania uzdolnionych ruchowo bez wyboru specjalizacji – wstępny sprawdzian powinien zawierać badania: stanu zdrowia, uzdolnień ruchowych, sprawności fizycznej. W karate to grupa w wieku 9-13 lat, uczęszczająca do szkoły podstawowej i startująca w kategorii wiekowej dzieci oraz młodzików.

3.Selekcja właściwa – wybór jednostek najbardziej uzdolnionych o szczególnych predyspozycjach sprawnościowych, anatomicznych i funkcjonalnych do poszczególnych dyscyplin czy konkurencji, odbywa się po 2 – 4 latach szkolenia wszechstronnego, otwierając etap szkolenia ukierunkowanego. W karate to dzieci i młodzież w wieku 13-16 lat, uczęszczająca do I-III klasy gimnazjum, startująca w grupie wiekowej młodzików i juniorów młodszych.

4.Selekcja specjalistyczna – szczegółowe określenie predyspozycji związanych ze specyficznymi wymogami treningu w danej dyscyplinie, zapoczątkowuje etap szkolenia specjalnego. Skuteczność i trafność selekcji wynika z systematycznych obserwacji i pomiarów w poszczególnych etapach szkolenia. Konsekwencją tego jest: wybór dyscypliny i ukierunkowanie oraz indywidualizacja szkolenia. W karate to młodzież w wieku 16-19 lat uczęszczająca do I-III klasy liceum oraz dorośli w wieku 19-21 lat, studiujący na wyższych uczelniach startujący w kategorii współzawodnictwa juniorów oraz seniorów.

Tak więc selekcja oparta jest na analizie dwóch czynników: zainteresowań, tzn. czy kandydat chce uprawiać daną dyscyplinę sportu, oraz jego możliwości, tzn. czy kandydat jest w stanie osiągnąć dobre wyniki sportowe. Celem pracy instruktora - trenera jest m.in. znalezienie takiej jednostki, u której oba te elementy występują we wzajemnym powiązaniu i równowadze. Istotą selekcji jest wybór jednostek spełniających wymagania, jakie stawiają poszczególne dyscypliny. Proces selekcji jest procesem wielokrotnie złożonym i niesie ze sobą wiele pytań o sposób wynajdywania przyszłych mistrzów. Aby ułatwić ich wynajdywanie należy:

·         Opracować prognozy rozwojowe dyscyplin

·         Analizować przebieg rozwoju ontogenetycznego jednostki

·         Stworzyć „modele mistrzów”

Podstawą dla prognozowania jest stabilność niektórych wskaźników charakteryzujących talent w sporcie. Stabilną nazywamy taką cechę, która z trudem daje się kształtować i w znacznym stopniu jest uwarunkowana genetycznie.

• kierować do określonej dyscypliny tych, którzy już w najmłodszym wieku mają lepiej od średniego poziomu rozwinięte cechy odgrywające w danej dyscyplinie wiodącą rolę
  
• zbierać informacje obejmujące wyniki uzyskane w momencie rozpoczynania ukierunkowanego treningu i tempo ich przyrostu w pierwszych latach uprawiania danej dyscypliny

Elementy te są podstawą opracowania narzędzi pomiarowych umożliwiających przewidywanie rozwoju, które stanowią kryterium wyboru. Można wyróżnić następujące kryteria selekcji:

Stan zdrowia – właściwa kwalifikacja przez lekarza specjalistę stanowi podstawę wszelkich następnych przedsięwzięć. Kontrola obejmuje: ogólne badania lekarskie, badania dodatkowe, próby wysiłkowe. W karate wszyscy kandydaci muszą przejść obowiązkowe badania lekarskie w Poradni Sportowo-Lekarskiej. Niestety tylko w wyjątkowych przypadkach lekarz decyduje się na przeprowadzeni badań szczegółowych. Praktyka pokazuje, że najczęściej poprzestaje na wywiadzie oraz badaniu osłuchowym kandydata, badania takie są wykonywane 2 x w roku.

Budowa somatyczna – rozpatruje się ją w aspekcie wielkości ciała (masa i wysokość), proporcji, typu budowy. W karate przyjmując wszystkich nie zwracamy uwagi na typ ich budowy. Praktyka pokazuje jednak, że największe predyspozycje wykazują osoby o atletycznej budowie. Piknicy przyprowadzani są na zajęcia przez rodziców w celu zrzucenia zbędnych kilogramów zaś leptosomicy aby poprawili swoją sylwetkę i jak mówią rodzice - rozwinąć mięśnie.

Uzdolnienia ruchowe – przejawiają się w szybkości i trwałości uczenia się ruchów, jak i umiejętności tworzenia nowych ich zestawów. Uzdolnienia decydują o łatwości , dokładności i trwałości uczenia się elementów technicznych, stanowią podłoże dla rozwoju odpowiednich sprawności. Ocenę uzdolnień dokonuje się za pomocą testów lub przez obserwację.

Sprawność fizyczna – wyrażona stopniem rozwoju podstawowych cech motorycznych i ich współzależnościami. Równolegle z rozwojem biologicznym następuje rozwój sprawności fizycznej. Można wyróżnić dwa podstawowe czynniki, które determinują jej poziom – wrodzone (genetyczne) i środowiskowe (np. trening).

Dyspozycje psychiczne – podstawowe znaczenie dla pomyślnego uprawiania sportu mają: odporność psychiczna, motywacja, ambicja, poczucie odpowiedzialności, nastawienie na sukces, pracowitość. Dyspozycje te nabywane są w procesie wychowania w domu rodzinnym i tylko nieznacznie możemy je poprawić poprzez systematyczny trening.

Wiek – wiek kalendarzowy może nie odpowiadać wiekowi rozwojowemu, dlatego należy stosować standardy wieku rozwojowego posługując się miarami: wieku szkieletowego, wieku wtórnych cech płciowych, wieku morfologicznego.

Wynik sportowy – jest najbardziej kompleksowym wskaźnikiem , w którym odbijają się predyspozycje rozwojowe oraz stopień wykorzystania nabytych sprawności i umiejętności. Należy obserwować tempo przyrostu wyników, które można porównać ze średnim tempem przyrostu wyników dla danej grupy wiekowej.

Odrębnym zagadnieniem jest określenie wieku rozpoczęcia treningu. Możemy tu wyznaczyć:

·         Granice wiekowe, w których uzyskuje się najlepsze wyniki w danej dyscyplinie. W wielu klubach karate prowadzi się nabór coraz młodszych dzieci. Wieloletnia praktyka szkoleniowa pokazuje jednak, że najlepszym wiekiem do rozpoczęcia treningu przygotowawczego karate jest 7-9 lat. W tym wieku dziecko osiąga już taki poziom rozwojowy, że potrafi zrozumieć większość komend i poleceń instruktora co jest warunkiem prawidłowej pracy szkoleniowej także tej o charakterze zabawowym.

·         Średni czas niezbędny dla osiągnięcia wysokiego wyniku w danej dyscyplinie. Na podstawie praktyki szkoleniowej w karate okres taki możemy określić na minimum 5-8 lat szkolenia dla uzyskania zadowalających wyników na poziomie MP dla osób lepiej predystynowanych do treningu sportowego oraz 8-10 lat dla pozostałych.

·         Stopień przygotowania osobnika do podjęcia treningu - należy ocenić stopień rozwoju biologicznego

W Klubie Karate Tradycyjnego dobór do grup początkujących odbywa się 2 razy w roku. Dobór prowadzony jest we współpracy szczególnie ze szkołami podstawowymi oraz gimnazjami wśród uczniów nie posiadających przeciwwskazań do rozpoczęcia treningów karate. Podczas naboru w lokalnych mediach podaje się do wiadomości informacje o rozpoczęciu zapisów wraz z podaniem miejsca treningów oraz kategorii wiekowej w jakiej są przyjmowani kandydaci.               

W praktyce rozróżniamy nabory do grup dziecięcych /szkoła podstawowa/, do grup młodzieżowych /młodzież gimnazjalna i uczęszczająca do szkół średnich/ oraz do grup programu +30 /grupy rekreacyjne dla dorosłych/. Specyficznym naborem w KKT Wałcz jest dobór do grupy studenckiej wychowania fizycznego w jednej z wałeckich szkół wyższych.

W wyniku naborów do klubu każdego roku zapisuje się od 15 do 45 osób w różnym wieku. Zasadniczą cześć grupy stanowią dzieci wczesnoszkolne /klasa 1-3/ oraz rzadziej młodzież ze szkół średnich i studenci. Charakterystyczne, że najrzadziej zgłasza się młodzież gimnazjalna. Swoistym novum w Klubie Karate Tradycyjnego w Wałczu /od 2 lat/ jest nabór do grupy dla dorosłych /w wieku +30/, której zajęcia cieszą się znacznym powodzeniem.

 Szkolenie i selekcja przebiega w KKT Wałcz w czterech etapach:

ETAP I

          Po zakończonych naborach formujemy tzw. grupy zerowe /rozpoczynające trening karate od zera/. W procesie tym staramy się zapewnić w miarę homogeniczny skład wiekowy grupy przy zachowaniu koedukacyjnego charakteru grupy. Pomimo różnych możliwości treningowych chłopców i dziewcząt zaobserwowano w praktyce instruktorskiej lepsze postępy i lepsze zaangażowanie w proces szkolenia w grupach o mieszanym składzie pod względem płci. Po sformowaniu grupy przeprowadzamy podstawowy pomiar cech motorycznych:

-          gibkość /stojąc na krześle skłon dosiężny, wynik zapisywany w cm/

-          wytrzymałość test harvardzki / wynik to ilości wejść w czasie 1 min./

-          szybkość /bieg sprinterski po kopercie, wynik zapisywany w sek./

-          siła rąk /ilość pompek w czasie 30 sek./

-          siła nóg /wyskok dosiężny, wynik zapisujemy w cm/

-          siła tułowia /ilość skłonów z leżenia na plecach w czasie 30 sek./

Pomiar ten służy głównie poznaniu możliwości treningowych grupy i wyznacza główne kierunki pracy szkoleniowej w pierwszych miesiącach treningu, ale także jest to etap preselekcji.

W naszym klubie pracuje 3 instruktorów dlatego tworzymy po każdym naborze od 1-4 grup treningowych po10-15 osób każda. Zwykle powstaje grupa dziecięca lub dwie, grupa studencka /studenci oraz młodzież ze szkół średnich/ oraz grupa dla dorosłych /+30 lat/.

Treningi we wszystkich grupach zerowych odbywają się 2 x tygodniowo po 1 godzinę zegarową. W pierwszych 2-3 miesiącach po rozpoznaniu możliwości fizycznych grupy rozwijamy trening ogólnorozwojowy poprawiając główne cechy psychomotoryczne. Uczymy w tym okresie prawidłowego wykonania wielu ćwiczeń gimnastycznych i ogólnorozwojowych z którymi w późniejszym okresie będą się stykali na co dzień. Najwięcej czasu poświęcamy gibkości /dzieci przychodzą na zajęcia karate z ogromnymi zaniedbaniami gimnastycznymi/. Dorośli w tym okresie wymagają także wiele uwagi. Często musimy ich „wyhamowywać”, ponieważ w krótkim czasie starają się nadrobić stracone lata /bez jakiejkolwiek zorganizowanej formy aktywności fizycznej/.

Obciążenie treningowe w grupach zerowych jest nie wielkie. Trening jest dostosowany do prawidłowości charakterystycznych dla fazy rozwoju organizmu (ontogenezy) w aspekcie morfologicznym, motorycznym i psychologicznym. W grupach dziecięcych dominują ćwiczenia o charakterze zabawowym. Szczególnie uważnie dozowane są zajęcia siłowe i wytrzymałościowe. Stopniowo wprowadza się obok innych ćwiczeń te, które zawierają w sobie element rywalizacji /walki kogutów, liski, łapki, itp./. W grupie dla dorosłych także zaczynamy od najprostszych ćwiczeń starając się w początkowych 1-3 miesiącach przygotować ich do późniejszego wysiłku. W tym okresie część główną każdego treningu /ok. 30-35’/ stanowią ćwiczenia ogólnorozwojowe. Po części głównej poświęcamy ok. 10-15’ na wprowadzanie podstawowych elementów technicznych karate o charakterze statycznym /5 pozycji naturalnych, 2 pozycje walki/ i dynamicznym /2 podstawowe bloki, 1 uderzenie, 1 kopnięcie/. Z czasem proporcje te zmieniają się na rzecz większej ilości czasu poświęcanego nauce i doskonaleniu techniki karate. Szkolenie w grupie zerowej trwa około10-12 miesięcy. U dzieci kończy się zdobycie białego pasa 9.3 kyu zaś u młodzieży i dorosłych białego /9 kyu/ lub nawet żółtego /8 kyu/. Pod koniec roku szkoleniowego ponawiamy pomiar głównych cech motorycznych . Osiągnięte wyniki wraz z rezultatami szkolenia technicznego wyrażającymi się osiągniętym stopniem w karate oraz jakością przyswojonej techniki stanowią  zamknięcie etapu selekcji wstępnej. 

ETAP II

W tym okresie rozpoczynamy szkolenie na poziomie początkującym. Celem tego etapu jest kontynuowanie rozwoju głównych cech psychomotorycznych, zapoznanie zawodników z podstawowymi technikami karate shotokan oraz wyrobienie podstawowych nawyków ruchowych charakterystycznych dla dyscypliny. Oceniane tu są przesłanki cech i zdolności warunkujących sukces w karate a także stopień w jakim dziedziczone cechy odpowiadają specyficznym wymaganiom dyscypliny. Na tym etapie wprowadza się do szkolenia podstawowe kombinacje technik /zwykle dwuelementowe/ oraz pierwsze walki o charakterze umownym /brak kontaktu/. Zawodnicy poznają także 2-3 formy ruchowe z grupy Heian /kata/, które stanowią jedną z konkurencji zawodniczych w karate oprócz sparingu /walki/. Poprzez uczęszczanie dzieci na treningi określone zostaje ich zainteresowanie karate, poziom uzdolnień ruchowych, możliwość organizmu do znoszenia dużych obciążeń treningowych, warunków fizycznych potrzebnych w karate, ogólnej sprawności fizycznej z ukierunkowaniem na potrzeby karate oraz ocena ich wieku rozwojowego. Etap szkolenia początkującego trwa w zależności od osiąganych przez grupę rezultatów ok. 1-1,5 roku. Pod koniec szkolenia początkującego zawodnicy dzieci powinny osiągnąć stopień karate 7.1 kyu zaś młodzież i dorośli 7 kyu a nawet 6 kyu. Na tym kończy się w klubie etap wszechstronnego rozwoju zawodnika, ponawia się pomiar cech motorycznych zawodników i dokonuje selekcji właściwej.

ETAP III

Kolejnym etapem szkolenia jest grupa średnio zaawansowana. Tutaj zawodniczki i zawodnicy wchodzą w etap pracy ukierunkowanej. Poprzez powtarzalny i zaplanowany trening doprowadza się do powstania u nich nawyków czuciowo-ruchowych charakterystycznych dla dyscypliny. Zmniejszenie obciążeń układu nerwowego oraz układu ruchowego wraz z postępującym procesem nauczania aż do osiągnięcia fazy nawyku umożliwia proporcjonalne zwiększanie obciążeń treningowych, dzięki którym zawodnik na jednym treningu jest w stanie wykonać więcej powtórzeń danego elementu w różnych sytuacjach zadaniowych a dzięki temu zbliżyć się do sytuacji jaka występuje w walce sportowej. Na tym etapie oceniamy perspektywiczność karateków, zwracając szczególna uwagę nie tyle na poziom ich cech wiodących, ile na tempo /dynamikę/ ich przyrostu.

Zawodników zapoznaje się także na tym etapie z nowymi kombinacjami /trójelementowymi/ oraz pozostałymi kata /formami ruchowymi/ z grupy Heian. Zwiększa się także obłożenie treningowe do 3 treningów tygodniowo po 1 godzinę zegarową. Wprowadzane są ćwiczenia siłowe polegające głównie na oporowaniu własnego ciała. To tutaj zawodnicy i zawodniczki spotykają się po raz pierwszy z rywalizacją sportową organizowaną przez Podkomisję Karate Shotokan W.S.I. Polskiego Związku Karate. Zawody te organizowane są w indywidualnych formach ruchowych /kata/ oraz indywidualnych walkach umownych /kihon-ippon-kumite/.

W wyniku tych startów przeprowadza się selekcję zawodniczek i zawodników do szkolenia zawodniczego. Warto zauważyć, że w pozostałych klubach Polskiego Związku Karate zaledwie już po roku treningów zawodniczki i zawodnicy trenują wolną walkę /sparing/. Szkolenie tradycyjne jest na pewno dłuższe, ale zapewnia ukształtowanie lepszej techniki /trwalszych nawyków czuciowo-ruchowych/ i zrozumienia podstaw biomechaniki karate co przekłada się na zwiększoną kontrolę na zawodach w konkurencji kumite przy zachowaniu esencji karate tradycyjnego, czyli todome /finishing blow – j.ang/  wymogów ciosu kończącego. Cios kończący to technika zdolna do unieszkodliwienia przeciwnika w realnej walce wykonywana mocą całego ciała przy zachowaniu:

-          prawidłowej trajektorii uderzenia/kopnięcia

-          kime /zogniskowanej w jednym punkcie energii psychicznej i fizycznej/

-          stabilnej pozycji /pionowa sylwetka/

-          presji wykonywanej na podłogę /pięta nogi zakrocznej dociśnięta do podłoża/

-          okrzyku /kiai/

Na etapie średnio zaawansowanym wprowadza się w treningu wiele ćwiczeń wykonywanych z parterem np. bunkai kata, czyli zastosowanie techniki kata w praktyce. Ponadto w treningu walki wprowadza się jiyu-ippon-kumite, czyli walkę półwolną. Zawodniczki i zawodnicy zapoznawani są z pojęciem dystansu i timingu ataku oraz timingu obrony. Ćwiczenia zawierające te elementy są wprowadzeniem do wolnej walki /sparingu/, z którym spotkają się podczas szkolenia zaawansowanego. Na tym etapie szkolenia wprowadzane są podstawowe formy poruszania się w walce oraz 2-3 podstawowe formy ataku i obrony wykonywane w formie walki półwolnej. W zakresie ćwiczeń ogólnorozwojowych wprowadza się specjalistyczne ćwiczenia siłowe /trening obwodowy/ oraz specjalistyczne ćwiczenia szybkościowe o charakterze startowym  w tym ćwiczenia reakcji. Sporo ćwiczeń wykonywanych z partnerem zawiera elementy bezpośredniej rywalizacji /łapki, walki na klepnięcia, walki w parterze, itp./. Etap średnio zaawansowany trwa około 1-3 lat i zależy od uzyskanych osiągnięć i postępów szkoleniowych zawodnika. Kończy się zdobyciem 4.1- 4.3 kyu wśród dzieci lub 5 kyu a nawet 4 kyu wśród młodzieży i dorosłych. Również na tym etapie dokonuje się pomiaru cech motorycznych zawodnika. Test wykonywany jest dwa razy w roku szkoleniowym /we wrześniu i w czerwcu/. Wyniki testu oraz stopień rozwoju cech motorycznych wraz z analizą wyników osiąganych przez zawodnika w rywalizacji sportowej stanowią podstawę selekcji specjalistycznej w wyniku której indywidualizuje się szkolenie i przenosi zawodnika do grupy zaawansowanej.

ETAP IV

W grupie zaawansowanej zwiększa się obciążenie treningowe.  Zajęcia prowadzone są 3 x tygodniowo po 1,5 godziny ponadto osoby wyselekcjonowane do szkolenia zawodniczego otrzymują w okresie przygotowania ogólnego indywidualnie rozpisane treningi o charakterze ogólnorozwojowym i wytrzymałościowym do samodzielnej realizacji. Celem szkolenia na tym etapie jest osiągnięcie prawidłowej bazy motorycznej. Jako, że karate jest typową dyscypliną halową okres szczytu formy /okres startowy/ przypada na styczeń – luty. W okresie tym rozgrywane są  Mistrzostwa Polski Juniorów Młodszych i Juniorów w karate WKF oraz Mistrzostwa Polski Juniorów i Seniorów w Karate WKF. Niestety drugie punktowane zawody Mistrzostwa Makroregionu Młodzików organizowane są dopiero w maju. Jako, że w klubie nie ma grup wyodrębnionych wiekowo lecz tylko pod względem posiadanego przez zawodników stopnia zaawansowania  trudno jest przygotować 2 odrębne wiekowo grupy do startu w 2 różnych czasowo imprezach. Ratujemy się w takim przypadku zajęciami uzupełniającymi, które realizowane są grupą wyselekcjonowanych zawodników przez 4-6 tygodni poprzedzających start w turnieju. Podczas takich zajęć koncentrujemy się na dużej intensywności zajęć przy stosunkowo nie wielkiej objętości pracy treningowej. Dominują ćwiczenia na dynamikę, szybkość startową oraz ćwiczenia reakcji /timingu/. W końcowych 2 tygodniach maleje intensywność zajęć. Przygotowujemy zawodników taktycznie do turnieju oraz  psychicznie /turniej nie jest celem w sobie, jest środkiem do dalszego poznawania siebie/. Wieloletnia praktyka pokazała, że zawodniczki i zawodnicy w stosunku do których nie formułuje się nadmiernych wymagań wynikowych lepiej znoszą stres przed startowy a nawet wykazują większe zaangażowanie w rywalizację co w efekcie przynosi lepszy rezultat sportowy.

Poza pracą w ad hoc wyodrębnionymi grupami przygotowującymi się do zawodów w grupie zaawansowanej realizujemy tradycyjne szkolenie karate shotokan W.S.I. Każdy sezon rozpoczyna się od treningów wprowadzających, ale po 2-3 tygodniach ich intensywność i objętość pracy treningowej szybko rośnie. W aspekcie technicznym w grupie tej wprowadza się dużo ćwiczeń z zakresu wolnej walki, samoobrony oraz bunkai kata. Na tym poziomie zaawansowania nauczamy także najważniejszych kata mistrzowskich: Bassai-dai, Kanku-dai, Jion, Enpi, Hangetsu. Inne z 23 kata karate shotokan nauczane są podczas szkoleń z trenerami krajowymi i zagranicznymi. Ćwiczenia realizowane są w parach, trójkach , czwórkach, itp. Generalną zasadą jest jednak gotowość do ich wykonania z każdym partnerem niezależnie od wieku, płci, masy ciała czy innych cech psychofizycznych. Niektóre treningi prowadzone są także z wykorzystaniem tzw. pressingu, czyli psychofizycznego nacisku wywieranego przez instruktora na zawodnikach mającego za zadania uodpornić ich psychicznie i przygotować do podejmowania prawidłowych działań w sytuacji stresu związanego z walką, zawodami, atakiem na ulicy, itp. Zajęcia takie zawsze są niezwykle ciężkie /szczytowe obłożenie treningowe/, charakteryzują się maksymalnym wysiłkiem, stawianiem przez instruktora pozornie „niewykonalnych” zadań, specyficzną atmosferą zajęć w której dominują okrzyki treningowe, okrzyki trenera oraz „podgrzewanie emocji”. W efekcie takich zajęć kształtuje się silna psychika zawodnika. W zawodach a także podczas sytuacji zagrożenia zwykle wcześniej zawodzi psychika niż ciało dlatego trening nie może ograniczać się tylko i wyłącznie do rozwoju fizycznego. Z fizjologicznego punktu widzenia organizm zawodnika może być bardzo sprawny, ale nie osiągnie on optymalnej zdolności wysiłkowej, jeżeli jego psychika nie jest właściwie uporządkowana.

W grupie zaawansowanej realizowany jest etap specjalny szkolenia. Na tym etapie ujawniany jest stopień motywacji do osiągania największych sukcesów oraz zdolność do pokonywania trudności stających na ich drodze. Podczas treningów dużą uwagę zwraca się na jego zindywidualizowanie /rozwijanie technik i rozwiązań taktycznych najlepiej przystosowanych dla danego zawodnika/. Koncentrujemy się tu przede wszystkim na zastosowaniu wyuczonych wcześniej ruchów w warunkach walki, kształtujemy umiejętności techniczno-taktyczne oparte na przejawach naturalnej reakcji ruchowej  samoobrony eliminujemy złe nawyki i reakcje w trakcie treningowych sparingów oraz nie rozwijamy nadmiernie gibkości, ale koncentrujemy się na jej zachowaniu /ponieważ, w żadnym ćwiczeniu nie jest możliwe osiągnięcie krańcowej szybkości, jeśli posiadana gibkość będzie wykorzystana do końca/. Etap szkolenia zaawansowanego trwa około 2-3 lat.  Zawodniczki i zawodnicy na tym etapie powinni osiągnąć 3-1 Kyu /brązowe pasy/ aby po łącznym okresie 5-8 lat treningu przystąpić do egzaminu na stopień mistrzowski 1 Dan /czarny pas/, który jest adekwatnym poziomem technicznym do brania udziału we współzawodnictwie sportowym rangi MP. Na tym etapie również dwukrotnie każdego roku dokonywany jest pomiar głównych cech motorycznych zawodnika.

W grupie zaawansowanej w KKT Wałcz ćwiczy najwięcej osób startujących zawodniczo w turniejach sportu kwalifikowanego i powszechnego. Grupa te liczy obecnie około 22 osoby. Są wśród nich medaliści Mistrzostw Polski Seniorów, Medaliści Mistrzostw Polski Juniorów Młodszych a nawet Mistrzostw Makroregionu Młodzików. Zróżnicowana wiekowo grupa jest jednak względnie homogeniczna w aspekcie uzyskanych wyników szkoleniowych i zaawansowania technicznego. Ćwiczą w niej także osoby dorosłe, które dawno już zakończyły starty w turniejach. Swoją postawą pokazują młodszym koleżankom i kolegom, że karate nie musi się kończyć wraz z zakończeniem kariery sportowej. Zawodnicy i zawodniczki Klubu Karate Tradycyjnego, którzy wchodzą w skład kadry wojewódzkiej juniorów młodszych i juniorów biorą udział w dodatkowych szkoleniach organizowanych przez wojewódzkie interdyscyplinarne stowarzyszenia sportowe /Wojewódzkie Federacje Sportu/. Plany tych szkoleń oraz skład kadry szkoleniowej /trenerów koordynatorów/ określa Polski Związek Karate. Zawodnicy wyselekcjonowani do szkolenia wojewódzkiego powinni zostać objęci szkoleniem co najmniej 48 dni w roku zaś dla młodzików 26 dni szkolenia podzielone na 2 obozy oraz 2 konsultacje. W karate okres ten wynosi dla juniorów młodszych 47 dni podzielone na 3 obozy oraz 4-5 konsultacji zaś w przypadku  młodzików 25 dni realizowanych podczas 10 dniowego obozu letniego oraz 3 konsultacji.

Klub Karate Tradycyjnego w Wałczu, zgodnie z filozofią World Shotokan Institute stawia sobie za cel wykształcenie wszechstronnie rozwiniętej jednostki ludzkiej dla której udział we współzawodnictwie sportowym nie jest celem samym w sobie, lecz zaledwie środkiem do osiągnięcia tego celu, czyli dla pełniejszego poznania siebie, własnych możliwości i własnych ograniczeń. Przy takim traktowaniu zawodów przeciwnikiem dla zawodnika nie jest osoba stająca przed nim podczas turnieju, ale on sam dla siebie. W zawodach karate shotokan W.S.I. nie ma kategorii wagowych, bowiem karate jest sztuką samoobrony a jej nadrzędnym celem jest gotowość do stawienia czoła każdemu przeciwnikowi niezależnie od jego wagi, wzrostu czy płci. Walki rozgrywane są do jednego trafienia /ippon/ ponieważ realna walka nie daje szansy na powtórzenie ataku i często kończy się już po pierwszym trafieniu. Także wymogi wiekowe /limity/ startu w zawodach karate shotokan W.S.I. są zasadniczo odmienne od przepisów typowo sportowych organizacji. Np. w kumite można walczyć do 50 roku życia zaś w kata nie ma w ogóle ograniczeń wiekowych /dla porównania w karate sportowym WKF górną granicą jest 35 rok życia/. Udział we współzawodnictwie sportowym jest ważny także dla zawodników karate tradycyjnego shotokan. Każdy start jest motywem do dodatkowego treningu i zwiększonego wysiłku podczas zajęć. Rywalizacja daje szansę na sprawdzenie siebie – swojej techniki a w szczególności swojej psychiki /stopnia kontroli emocji/. Start w turnieju daje nam bogatą wiedzę o zawodniku, którą wykorzystujemy następnie w dalszej pracy szkoleniowej.