Kwiecień 1965, czterech japońskich instruktorów Japońskiego Stowarzyszenia Karate /JKA/ naucza początkowo na weekendowym seminarium w Niemczech. Oprócz organizatora szkolenia, mistrza wysokiej rangi - Taiji Kase, są tam również, wówczas jeszcze młodzi, instruktorzy JKA: Hirokazu Kanazawa, Keinosuke Enoeda oraz Hiroshi Shirai. Każdy z tych instruktorów opracował swoje własne zasady rozumienia karate. W pamięci nadal pozostają pokazy wolnej walki i samooobrony mistrzów Enoedy, Kanazawy i Shirai'a podczas II Mistrzostw Niemieckiego Związku Karate /DKB/ przy okazji seminarium w Bad Godesberg. Tych trzech młodszych mistrzów miało wówczas od 28 do 34 lat i demonstrowało karate w całej swej doskonałości. Sensei Shirai po uczestnictwie jako instruktor w pierwszym Gasshuku 1974 w Kiel oraz w seminariach karate w innych Dojo, przede wszystkim w Saarland, stał się podczas  Kata-Special w Göttingen, dla wielu środowisk karate po raz pierwszy osiągalnym nauczycielem.

Jak rozwinął się ten człowiek w ciągu 36 lat, który nieprzerwanie ćwiczy każdego dnia?

Na początek parę informacji z życia Hiroshi Shirai. Ten światowej sławy instruktor urodził się 31 lipca 1937 roku w pobliżu Nagasaki. Dnia 9 sierpnia 1945 jako 8-letni uczeń przeżył drugi nalot bomby atomowej. Po ukończeniu liceum, w 1955 roku jako student Uniwersytetu Komazawa zamieszkał w Tokio. Studiował geografię i obronił się 4 lata później. Pierwszy kontakt z Karate miał na  Uniwersytecie w 1956 roku. Jego nauczycielem z Komazawa-dai był Hidetaka Nishiyama, który obok znanych mistrzów, takich jak: Masatoshi Nakayama i Taiji Kase uczył się od założyciela systemu Shotokan, Gichina Funakoshi. Kto zna H. Nishiyamę i jego karate, zrozumie również karate Sensei Shirai.

Po studiach trafił do Honbu-Dojo JKA do klasy instruktorskiej, którą ukończył w 1962 roku dyplomem instruktora. Już w 1959 roku, jeszcze jako student, po raz pierwszy brał udział w Mistrzostwach JKA i zdobył III. miejsce w kumite, za Takayuki Mikami i Hirokazu Kanazawą. Dwa lata później zdobył srebrny medal w kumite za Tetsuhiko Asai i III  miejsce w Kata-Shiai. W 1962 zdobył tytuł Wielkiego Mistrza JKA dzięki podwójnemu zwycięstwu w kumite i kata. Po ukończeniu szkolenia instruktorskiego w 1962 roku, Hiroshi Shirai nauczał karate w dawnym uniwersytecie i w Honbu-Dojo JKA (w międzyczasie H. Nishiyama wyruszył jako instruktor do Los Angeles w USA).

W 1965 roku JKA wysłało instruktorów: Kase, Kanazawa, Enoeda i Shirai na szkolenie do USA, Europy /m.in. do organizacji DKB w Bad Godesberg/ oraz do południowej Afryki. Na końcowym etapie ich międzykontynentalnej podróży postawili wyraźnie zaakcentowali swój pobyt w JKA Południowej Afryki u Stana Schmidta gdzie pozostali przez 6 miesięcy, zanim wyruszyli w różne strony świata. W listopadzie 1965 roku Mistrz Shirai został przez JKA skierowany do Włoch. Poleciał bezpośrednio z Pd. Afryki do Mediolanu i mieszka tam do tej pory. Jego pierwszymi uczniami byli m. in.  Ennio Falsoni, Fassi, Parisi.

Co myśli dawny instruktor JKA, pochodzący z silnie ukierunkowanej na sztuki walki linii karate mistrza Nishiyamy, lecz już od 36 lat mieszkający wyłącznie w Europie ?

Centralną osobą jest mistrz. Musi emanować energią, patrząc na innych musi pytać siebie: jak mogę się dalej rozwijać ? W tym zawiera się także to, że nauczyciel również w późniejszych latach dalej ćwiczy i szuka nowych dróg. Wówczas jeszcze, będąc młodymi instruktorami JKA, przyrzekli sobie, ćwiczyć do 60-tego roku życia. Dziś Sensei Shirai, mając 64 lata, mówi: „Muszę ćwiczyć do 70 roku życia, abym być może w wieku 80 lat mógł stać się mistrzem”... Aby osiągnąć ten cel, należy nauczyć się odpowiednio posługiwać własnym ciałem. Między ciałem a duchem istnieje ścisły związek. Rozwój wyłącznie jednego z tych elementów nie wystarczy. Zarówno ciało jak i duch, musi podlegać równomiernemu rozwojowi.

Hiroshi Shirai, mimo iż wraca nieraz do domu z seminariów zagranicznych o wczesnych godzinach np. o 3:00 nad ranem trening w jego Dojo zaczyna się o 6:00 i on również wstaje. Jest wprawdzie bardzo zmęczony i wolałby lepiej pospać. Jednak, gdy minie pół godziny treningu i przezwycięża swoją senność, to czuje się na treningu wygranym. Gdyby nie poszedł na trening, uważałby się za przegranego. Również technicznie należy próbować z siebie jak najwięcej dawać. To jest znamienne dla Shotokan. Niskie pozycje i długie techniki wymagają starań, ale ciało staje się dzięki temu bardziej giętkie.

Przypisuje mu się osiąganie niezwykle mocnej techniki. Decydujące jest dla niego, jak również dla jego nauczyciela H. Nishiyamy zasada Kime oraz Ippon. Giętkość jest również cenna, lecz stoi u niego na drugim miejscu. Ważna jest precyzja technik punktowanych. W taki sposób rozumiany jest system walki w ITKF H. Nishiyamy. Przez usportowienie karate po utworzeniu w 1970 roku pierwszej dużej Światowej Organizacji Karate (WUKO), polityka sportowa zaczęła nabierać w karate coraz to większego znaczenia. W dążeniu za akceptacją olimpijską, która zapewniłaby poszczególnym związkom narodowym korzyści finansowe i publiczną aprobatę, wkradają się do tej sztuki walki jednak obce idee i elementy.

Pomimo przynależności instruktorów JKA z lat 60-tych do najróżniejszych organizacji z odmiennym nastawieniem do współzawodnictwa, pozostają oni nadal ze sobą związani. Hiroshi Shirai przynależy do ITKF, organizacji jego nauczyciela H. Nishiyamy. K. Enoeda związany jest z JKA oraz Europejską Federacją Karate Shotokan (ESKA), do której należy również DKV. H.Ochi, trener naszej kadry narodowej, jest nadal członkiem JKA, ale z DJKB również w WKC (World Karate Confederation), która reprezentuje odmienne idee. Jednak ci instruktorzy z generacji lat 60-tych pozostają wierni pierwotnej linii, sztukom walki.

Dla Mistrza Shirai ważne jest ostatecznie zrozumienie drogi starych mistrzów. Również tyczy się to Kata. Do momentu jego wyszkolenia w JKA na instruktora klasy, ćwiczony był jedynie przebieg Kata. Bunkai rozwinęło się w JKA pod koniec lat 60-tych. Sensei Shirai, w trakcie swojego szkolenia  w JKA na instruktora, chodził do mistrzów Shorin Ryu z kierunku/odłamu Goju Ryu, aby poznać znaczenie ruchów Kata. Nazwy Kata posiadają głębsze znaczenie. Tak też nazwa Kata Sochin oznacza miasto w Chinach otoczone wielkimi murami. W tym sensie Sochin to Kata odznaczające się dużym zaangażowaniem ciała, poprzez mocne techniki obronne i niskie pozycje. Nazwa Hakko (8 kierunków, błyskawice/pioruny), którą Yoshitaka Funakoshi, syn  założyciela Shotokanu Gichina Funakoshi, wprowadził dla tego Kata, nie przyjęła się.

H. Shirai uważa, że poznawanie Kata poprzez jego Bunkai jest bardzo cenne i dla zrozumienia karate nieodzowne. Przy tym istnieje wiele różnych dróg do zrozumienia poszczególnych Kata. W młodych latach powinno się ćwiczyć kata, jako kolejno po sobie następujące techniki, tak długo, aby nie myśleć już o kolejności i wykonywaniu technik. Wraz z wiekiem bunkai staje się coraz istotniejsze. Bunkai zostanie wykonane prawidłowo, dopiero wówczas, gdy techniki „przenikną do krwi i kości”.  Wymaga to czasu i wielu lat ciężkiego treningu.

Co kryje się ostatecznie za taką postawą i tymi wyobrażeniami o karate ?

Sztuki walki są właściwym źródłem karate. Sztuki walki rządziły życiem samurajów. To jest wprawdzie typowo japońska postawa ducha, która (Nie-Japończykom) pozostałym może się wydawać obca. Samuraj musiał być silny. Coś z jego postawy jest przekazywane w karate. To się dzieje tylko wówczas, gdy nauczyciel pokazuje to swoim życiem. Uczeń, który czuje tego ducha w nauczycielu, może być tym inspirowany i przejąć to dla siebie. Jest nakłaniany do naśladowania nauczyciela i podążania tą drogą w ramach własnych możliwości. Uczeń powinien z nich stale czerpać, gdyż rozwój jego ciała i ducha pomaga mu w pracy, a także w prywatnych kontaktach. Gdy H. Shirai zauważa pozytywne zmiany u swoich uczniów, jest bardzo szczęśliwy, a to motywuje go do dalszego działania. Musi ćwiczyć Karate równolegle ciałem i duchem, aby być zarówno uczniem jak i mistrzem Karate. To jest droga Hiroshi Shirai.

Fritz Wendland
JKA-Karate Magazine